Help, pop is ziek! 

Een speelpop komt met alle zaken die zich afspelen in een kinderleven in aanraking. Poppedijn gaat mee uit logeren, ze gaat mee in bad en ze is ook wel eens een beetje ziek. Geen probleem: poppedijn verliest misschien haar haren of ze komt gaandeweg onder de (viltstift)krassen; poppedijn zal er altijd wel zijn. Zij het minder mooi. 
Anders is dat met de hardplastic poppen uit de jaren 1940 en 1950. Die kunnen namelijk echt ziek worden en uiteindelijk vergaan. Dit komt door een chemische reactie, ook wel genoemd de pedigree ziekte ofwel Pedigree Disease.

De firma Pedigree was niet bepaald blij met deze naamgeving. Het is nu immers net alsof de kwaal alleen maar voorkomt bij de poppen van dit merk. Deze verontwaardiging is zeker terecht, want dit ‘ziekteverschijnsel’ kan zich voordoen bij alle poppen uit die periode en die gemaakt zijn van hard plastic. Dus ook bij dergelijke poppen van merken als Vogue, Horseman, Rosebud en dergelijke. Het is daarom misschien beter om het een hardplastic disease of een plastic doll disease te noemen. Want niet alleen poppen, alle voorwerpen van hard plastic uit die periode kunnen eraan gaan lijden en vervolgens vergaan.
Pedigree disease is in verschillende opzichten te vergelijken met een echte ziekte. En niet alleen bij verzamelaars van de veelal beeldige en kostbare poppen is het een gruwel. Ook musea zijn op hun qui-vive waar het deze kwaal betreft. Het is namelijk ongeneeslijk. Als eenmaal het proces begonnen is, is het niet te verhelpen. Wel is het mogelijk het te vertragen. 

De oorzaak
De aanleiding van pedigree disease is een chemische reactie tussen het cellulose acetaat plastic en de metalen onderdelen van de pop. Daarbij valt te denken aan de haken waarmee de ledematen zijn bevestigd en dergelijke.

In de eerste periode, dat er plastic werd geproduceerd, bleef er veel azijnzuur materiaal achter tijdens het polymeerproces. Vooral het zuur tast op een gegeven ogenblik het metaal aan Er ontstaat een soort zoutverbinding dat het roestingproces versterkt. Hierdoor wordt ook het polymeer aantast. Zo komt er een kettingreactie tot stand die vreselijke gevolgen heeft voor de mooie pop. En oh wee, als één van uw poppen ziek is en u laat deze mooi te zijn  tussen al uw overige oude hardplastic schoonheden…. De kans is aanwezig - zelfs groot - dat deze allemaal besmet raken. Pedigree disease is besmettelijk! 

Symptomen
De diagnose is niet moeilijk. Het begint namelijk met een scherpe azijnlucht. Als uw pop hiernaar ruikt, is het belangrijk om haar direct van uw andere soortgelijke poppen te distantiëren. Zoals gezegd pedigree disease is besmettelijk. Ook zult u zien dat de pop bruine tranen gaat huilen. Het is een onsmakelijke dikke bruine vloeistof dat zich via de ogen van de pop een uitweg baant. Ook zie je deze vloeistof vanuit de gewrichten komen. Tegelijkertijd verandert het uiterlijk van de pop. Ze vervormt helemaal, tot er uiteindelijk een akelig hoopje kunststof overblijft. De pop vergaat dus.

 

                                                                     

Remedie
Een poppenlijf heeft natuurlijk geen zelfherstellend vermogen. Maar u kunt wel proberen om het proces te vertragen. De wetenschap is overigens wel op zoek naar een definitieve oplossing voor het probleem. Het zou immers vreselijk zijn als al die mooie producten uit het midden van de vorige eeuw verloren gaan. Maar op dit moment is alleen de mogelijkheid voorhanden om het proces te vertragen.

Ten eerste met u dus uw besmette pop direct verwijderen van de andere poppen. Dat betekent  niet dat ze niet naast een pop van vinyl of zo mag staan. Moderne poppen zijn van een andere samenstelling. Het gaat echt om de poppen uit de periode ´40 en ´50 van hard plastic. Vervolgens kunt u de pop uitkleden en haar wassen met een zacht sopje. Dit om het azijnzuur weg te krijgen. Ook de kleertjes moeten in de was. De pop moet u heel goed afdrogen. En daarna een flinke periode aan de lucht laten nadrogen. Denk daarbij vooral ook aan de metalen delen. Zorg ervoor dat er ook lucht kan komen tussen de gewrichten, bijvoorbeeld door het elastiek iets op te rekken door saté stokjes tussen de ledematen en de romp te steken. Mits de bouw van de pop dat toestaat, natuurlijk. Want er zijn ook poppen uit die periode die heel andere gewrichten hebben. 

Beter dan genezen
Wat kunt u doen om de ziekte te voorkomen. Ten eerste, zet uw mooie oude hardplastic poppen nooit in de buurt van de verwarming. Hoe lager de temperatuur is, hoe beter. Zorg ervoor dat er frisse lucht bij kan. Als u ze tijdelijk wilt opslaan, doe ze dan nooit in een plastic zak of iets dergelijks. Ten slotte controleer uw poppen geregeld. Azijnlucht is een slecht teken. Geregeld even snuffelen kan in dit geval dus zeker geen kwaad.