was
Materiaal dat een pop een bijna echt ogend huidje gaf
De oude Grieken en Romeinen wisten het al: bijenwas leende zich uitstekend voor het maken van 'levensechte' poppen. Het was immers veel zachter dan hout of klei en het leek veel meer 'echt'.
Maar natuurlijk kleefden er nadelen aan; was kan smelten en trekt vuil aan. Maar desondanks: bent u in het bezit van een antieke pop van was, dan hebt u iets heel bijzonders.
was
De meeste (maar eveneens in kleine hoeveelheden) dateren van 1850 en later.
Bijenwas of ceratiet is een vette stof die door sommige bijensoorten wordt geproduceerd. Zij gebruiken dit als materiaal voor de wanden en cellen van hun raamwerk, de zogenaamde grids of honingraten. In de raten slaan zij honing en stuifmeel op en wordt hun jong bijenbroed opgekweekt. Bijenwas is een stevige substantie die tussen de 62 en 65 °C smelt.
Werkbijen maken de was met behulp van wasklieren, die aan weerszijden van het achterlijf tussen het 3e en 6e buiksegment zitten. Deze zogenaamde wasspiegel heeft ongeveer 20.000 waskliertjes. Vroeger, toen nog met korven geïmkerd werd, betekende de honingoogst ook de vernietiging van het nest. De raten konden niet worden hergebruikt en zodoende had de imker meer was over.
Drie soorten
Poppen van was zijn in drie categorieën onder te verdelen. Ten eerste zijn er de wassen poppen waarvan de was, na door warmte gesmolten te zijn, in een vorm gegoten is. Na afkoeling is de was weer hard en heeft het de vorm van de mal aangenomen. Deze koppen zijn dus geheel van was en hebben daardoor een tedere, iets doorzichtige uitstraling. Nadeel is, dat deze koppen heel gevoelig zijn voor warmte. Was kan immers gemakkelijk smelten.
De tweede categorie zijn de wassen poppen die een kop en ledematen hebben van compositie of papier-mâche, waarover een laagje was is aangebracht. Deze poppen werden in Engeland en vooral in Duitsland gemaakt . De was-over-compositie poppen zijn van een latere periode dan de wassen poppen uit de eerste categorie.
Deze poppen waren in eerste instantie veel sterker dan de poppen met koppen en ledematen geheel van was. Maar... ondergrond en bovenlaag reageren verschillend op temperaturen en vocht. Door inkrimpen en uitzetten ontstaan gemakkelijk scheurtjes en andere oneffenheden in de wassen bovenlaag. Dus zo duurzaam zijn deze poppen niet.
De derde categorie bestaat uit poppen waarvan de was voor de kop is vermengd met een compositie. De kop is dus zelf een composiet kop met was als hoofdbestanddeel. Daaroverheen is een extra waslaagje aangebracht.
©Pers- en tekstbureau Heliant