• Mijn account
    • (X)Inloggen

      Ik ben al klant bij Poppenwinkel.com

      Voer je e-mailadres en wachtwoord hier in om in te loggen op de website:

      Wachtwoord vergeten?

      Nog geen klant bij Poppenwinkel.com?

      • Eerdere bestellingen bekijken
      • Automatisch verstuurgegevens ophalen
      • Track je bestelling
      Nieuw bij Poppenwinkel.com
Je bent hier:

Poppen uit de Balkan

Poppen uit de Balkan
Onderschatte schoonheden
 
Als we aan vakantie denken, denken we aan klederdrachtpopjes. Oud zijn deze over het algemeen niet. Want de tijd dat meer mensen zich een reisje naar het buitenland konden permitteren begon pas in de jaren ’60 . Duur waren ze over het algemeen ook niet. Laat staan mooi afgewerkt en meestal van plastic. Het was bovendien een rage om ze te verzamelen.  Daarom zijn deze poppen door de reguliere poppenliefhebbers nú veel minder geliefd. Maar is dat altijd terecht en waren de snel in elkaar geflanste popjes nou echt de énige die in het buitenland werden gemaakt? Nee, gelukkig niet. Er zijn ook práchtige poppen in schitterend uitgevoerde nationale dracht gemaakt. En toch wordt daar (nog) de neus voor opgehaald.

Poppen uit de Balkan


Laten we eens kijken naar Hongaarse, Tschechische, Roemeense en overige klederdrachtpoppen uit de Balkan. Tegenwoordig worden die ook meestal in massaproductie gemaakt. Maar de wat oudere poppen zijn echter grotendeels met de hand vervaardigd. Dat gebeurde veel langer dan in de welvarender westerse vakantielanden.
De oudere poppen kunnen gezichtjes, lijfjes en ledematen hebben van gewoon plastic, celluloid of textiel. De nog iets oudere hebben soms gezichtjes van papier-maché en lijven van stof.

De arbeidslonen waren in de jaren '60 en '70 in destijds communistische landen als Hongarije bijzonder laag. In onze ogen waren ze daardoor goedkoop. Tegelijkertijd was het, binnen het communistische kader van destijds, gunstig om langere tijd nijvere handwerksters aan het werk te houden.

De wat oudere poppen zien er dan ook fantastisch uit. De kleding is grotendeels met de hand gemaakt. Bijzonder fraai zijn de pompoenen of de hoofdtooien. Opvallend is ook het borduursel. Het bonte bloemenpatroon is met de hand gemaakt.
 
Hongaarse poppen uit Roemenië

Het is erg moeilijk om te achterhalen uit welke streek van Hongarije de poppen afkomstig zijn. Er is niet veel over Hongaarse klederdrachten gepubliceerd, laat staan in het Nederlands. Er is een aantal musea waar deze specifieke poppen worden getoond. Meestal zijn ze authentiek voor de omliggende omgeving van het betreffende museum. Zoals in Décs in de regio Sárköz.


                                                                             

Politiek gezien is de Balkan altijd vrij onrustig geweest. Veel Hongaren zijn daardoor terechtgekomen in de omringende landen. Zo is er in Roemenie, in de regio Martinis  in het plaatsje Szentmaron, een werkplaats waar vrouwen van Hongaarse afkomst klederdrachtpoppen maken. En er zijn meer van dergelijke werkplaatsen.

Toch zijn er onder moderne klederdrachtpoppen ook plaatjes om te zien. Altijd bijzonder zorgvuldig gemaakt, met mooi geschilderde gezichtjes, vrolijke jurkjes en diverse gesteven onderjurken met kanten randjes. Precies de kleding zoals Hongaarse vrouwen die dragen tijdens folkloristische feesten en evenementen.
 
Gewone poppenindustrie
Naast de productie van souvenir- en klederdrachtpoppen, worden er natuurlijk ook gewone poppen gemaakt in Hongarije.

De eerste speelpoppen waren gesneden uit hout. Ze hadden zwart haar en een rood geschilderde romp. De ledematen waren van opgevuld leer. De inkoper van deze pop was Annie Fields Alden in 1899. Later werden deze op de Engelse markt gebracht als ‘Poppen van Gisteren’ in 1923. Deze poppen waren erg grof van afwerking.

In 1909 werd in Hongarije alle moeite gedaan om een florerende poppenindustrie op touw te zetten. Bekende poppenmakers uit Waltershausen en Thüringen werden hiervoor benaderd. De overheid stelde hiervoor een subsidie beschikbaar. De bekendste fabrieken die hieruit voortkwamen waren Pápa Factory, Fem es Játékarugyar, Hunnia, B. Bernhard & Zn, Elsó Magyar Játékbabagyár en Our Shop. Alle opgericht tussen 1896 en 1925.

Bekende Hongaarse poppenmakers waren Rozalia Mauks, Theodore Pohl en B. Bernhardt.
 

                                                                             
 
Behoud van pop, pracht en dracht
In 1999 is het grootste Midden-Europese poppenmuseum, het Babamuzeum in Keszthely,  geopend. Er worden tegenwoordig circa 500 poppen getoond. Het betreffen zowel  klederdracht- als ‘gewone’ poppen.

Met behulp van het Hongaarse jeugdtijdschrift 'Zonneschijn’ heeft het museum een prijsvraag georganiseerd, waarbij kinderen en ouders werd gevraagd om poppenkleding, die specifiek was voor de dorpen waar zij woonden, in te sturen. Het resultaat was boven verwachting. Naast een welkome aanvulling op de collectie was het ook een bijtijdse actie. Want net als in ons land, raakt volksdracht hoe langer hoe meer in de vergetelheid. Met de huidige museumcollectie is een indruk gegeven van de veelvuldigheid van drachten en ook het bewijs dat men in eigen land niet van alle drachten – die blijkbaar van dorp tot dorp verschillen - precies op de hoogte is.

Wie meer over dit museum weten wil kan kijken op http://www.babamuzeum.mool.hu. Deze site is in het Engels en in het Duits.

Copyright Pers en Tekstbureau Heliant