Poppen uit de Balkan
Poppen uit de Balkan
Laten we eens kijken naar Hongaarse, Tschechische, Roemeense en overige klederdrachtpoppen uit de Balkan. Tegenwoordig worden die ook meestal in massaproductie gemaakt. Maar de wat oudere poppen zijn echter grotendeels met de hand vervaardigd. Dat gebeurde veel langer dan in de welvarender westerse vakantielanden.
De arbeidslonen waren in de jaren '60 en '70 in destijds communistische landen als Hongarije bijzonder laag. In onze ogen waren ze daardoor goedkoop. Tegelijkertijd was het, binnen het communistische kader van destijds, gunstig om langere tijd nijvere handwerksters aan het werk te houden.
Het is erg moeilijk om te achterhalen uit welke streek van Hongarije de poppen afkomstig zijn. Er is niet veel over Hongaarse klederdrachten gepubliceerd, laat staan in het Nederlands. Er is een aantal musea waar deze specifieke poppen worden getoond. Meestal zijn ze authentiek voor de omliggende omgeving van het betreffende museum. Zoals in Décs in de regio Sárköz.
Politiek gezien is de Balkan altijd vrij onrustig geweest. Veel Hongaren zijn daardoor terechtgekomen in de omringende landen. Zo is er in Roemenie, in de regio Martinis in het plaatsje Szentmaron, een werkplaats waar vrouwen van Hongaarse afkomst klederdrachtpoppen maken. En er zijn meer van dergelijke werkplaatsen.
De eerste speelpoppen waren gesneden uit hout. Ze hadden zwart haar en een rood geschilderde romp. De ledematen waren van opgevuld leer. De inkoper van deze pop was Annie Fields Alden in 1899. Later werden deze op de Engelse markt gebracht als ‘Poppen van Gisteren’ in 1923. Deze poppen waren erg grof van afwerking.
In 1909 werd in Hongarije alle moeite gedaan om een florerende poppenindustrie op touw te zetten. Bekende poppenmakers uit Waltershausen en Thüringen werden hiervoor benaderd. De overheid stelde hiervoor een subsidie beschikbaar. De bekendste fabrieken die hieruit voortkwamen waren Pápa Factory, Fem es Játékarugyar, Hunnia, B. Bernhard & Zn, Elsó Magyar Játékbabagyár en Our Shop. Alle opgericht tussen 1896 en 1925.
Met behulp van het Hongaarse jeugdtijdschrift 'Zonneschijn’ heeft het museum een prijsvraag georganiseerd, waarbij kinderen en ouders werd gevraagd om poppenkleding, die specifiek was voor de dorpen waar zij woonden, in te sturen. Het resultaat was boven verwachting. Naast een welkome aanvulling op de collectie was het ook een bijtijdse actie. Want net als in ons land, raakt volksdracht hoe langer hoe meer in de vergetelheid. Met de huidige museumcollectie is een indruk gegeven van de veelvuldigheid van drachten en ook het bewijs dat men in eigen land niet van alle drachten – die blijkbaar van dorp tot dorp verschillen - precies op de hoogte is.
Copyright Pers en Tekstbureau Heliant